آثار تاریخی
مراغه به لحاظ بافت غنی تاریخی و فرهنگی، با بیش از ۳۰۰ اثر ثبت شده ملی، جزء ۱۰ شهر برتر کشور محسوب میشود.
گنبد سرخ
در بین پنج بقعهٔ واقع در مراغه قدیمیترین است که در آذربایجان بیشتر به گنبد قرمز مشهور است. تاریخ احداث بنا ۱۵ شوال ۵۲۵ هجری قمری است و در جنوب غربی شهر واقع شدهاست.
آرامگاه اوحدی مراغه ای
آرامگاه شیخ رکنالدین مراغهای یکی از مهمترین آثار تاریخی و آرامگاههای موجود در مراغه است که در میان جاهای دیدنی استان آذربایجان شرقی قرار دارد. این آرامگاه در ۳۰ بهمن سال ۱۳۸۶ هجری شمسی با شماره ۲۱۰۸۰ ثبت ملی شد. در کنار آرامگاه، موزه ایلخانیان مراغه قرار دارد که بازدید از آن و آرامگاه میتواند برای علاقهمندان به تاریخ، ادبیات و شعر، معماری و حتی عرفان جذاب و قابلتوجه باشد.
موزه سنگ نگاره های مراغه
یک موزه تاریخی از سنگ قبرهای مختلف در استان آذربایجان شرقی هست که در بوستان آقالار شهر مراغه قرار دارد. سازه ای که امروزه به عنوان محل موزه استفاده می شود توسط ضل السلطان قجری در قرن دوازدهم قمری احداث گردید که امروزه سنگ های مرمر و سنگ های قبر قدیمی کشف شده در این شهر به نمایش عمومی در آمده است.میر عبدالفتاح موسوی از علمای بزرگ مراغه و شیخ الاسلام زمان خود بوده که شعر نیز میسرایید ، در اشعارفارسی “اشراق” و درشعر آذری ” فتاح ” تخلص میکرده ، دو اثر منظوم مثنوی ساقی نامه و ریاض الفتوح نیز از اوست. این بنا یک بار در سال۱۲۴۷ هجری به طور کامل مرمت و بازسازی شده است. این مقبره در سالهای مختلف به محل دفن بزرگان، عرفا و شیوخ مراغه تبدیل شده و به همین دلیل به مقبره «آقالار» (بزرگان) شهرت یافته است.
برج مدور
از بناهای ساختهشده در دورهٔ سلجوقیان در شهر مراغه میباشد که در فاصلهٔ ده متری شمال گنبد کبود قرار گرفتهاست. بر روی کتیبهٔ برج به خط کوفی تاریخ احداث بنا سال ۵۶۳ هجری میباشد؛ ولی دربارهٔ نام بانی و مدفون داخل آن هیچگونه اطلاعی در دست نیست و مزاری کاملاً ناشناختهاست.
جذابیت و رنگهای گوناگون کاشیها و نقش و نگاری که در آنها بکار رفته مزیت خاصی را به این برج داده و از دیدگاه پیشرفت هنر کاشیپزی در آن دوره دارای اهمیت است
گنبد کبود
از بناهای دورهٔ سلجوقیان در شهر مراغه میباشد تزیینات بهکار رفته در این بنا در مقایسه با سایر بناهای دورهٔ سلجوقیان و ایلخانان مغول کمنظیر است. دربارهٔ زمان احداث گنبد کبود نظرات دیگری نیز وجود دارد؛ عدهای آن را مربوط بهزمان مغول میدانند و عدهای تاریخ بنای برج را مربوط به قبل از هلاکوخان ذکر کردهاند.
انتساب این بنا به قبر مادر هولاکو با وجود شهرتی که در میان عوام دارد، مورد تایید باستانشناسان واقع نشده است. برخی از باستانشناسان تاریخ این برج را سال ۵۹۳هجری میدانند و برخی دیگر آن را بین سالهای ۵۸۲ و ۶۵۶ هجری ثبت کردهاند.
گوی برج
مربوط به سدهٔ ۶ ه.ق است و در مراغه، خیابان بهشتی، کوچه سیزیچیها واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۱۳۸ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
گنبد غفاریه
در شمال غربی شهر مراغه و در کنار رودخانهٔ صوفیچای قرار گرفتهاست. این گنبد در زمان حکومت ایلخانیان و توسط سلطان ابوسعید بهادرخان ساخته شدهاست.
گنبد غفاریه مانند دیگر گنبدهای مراغه بنایی است چهارگوش که بر روی تختهای سنگی و دخمهای استوار گشتهاست. در چهارسوی بنا ستونهای آجری با نقش لوزی به چشم میخورد. ورودی گنبد به سمت شمال و بر هر یک از اضلاع آن دو طاقنما و یک حاشیه کتیبه ساخته شدهاست و تزیینات بنا شامل کاشیهای رنگین سیاه و سفید و آبی آسمانی است.
رصدخانهٔ مراغه
رصدخانهای بود که در دورهٔ هلاکوخان زیرنظر خواجه نصیرالدین طوسی در شهر مراغه ساخته شد. این رصدخانه روی تپهای در غرب مراغه در نزدیکی دو روستا به نامهای طالبخان و حاجیکرد قرار داشتهاست که دریاچهٔ ارومیه را میتوان ازدوردست از آنجا دید. واژه رسد به باور بسیاری واژه ای پارسی و از رسیدن و بررسی کردن برگرفته شده است. امروزه تنها پیهای بخشهای مختلف و بخشی از سدس سنگی آن باقیماندهاست.رصدخانه به همت خواجه نصیر الدین طوسی تاسیس شد.
معبد مهر مراغه
یا نیایشگاه مهری مراغه را باید در ردیف یکی از نخستین سکونتگاهها و معابد بشر پیش از تاریخ محسوب کرد از تاریخ ناگفته مراغه حکایت دارد. این بنای تاریخی را متعلق به دورهٔ اشکانی و جایی میدانند که آیین مهرپرستی در آن اجرا میشد. اهالی منطقه این محوطه را با نامهایی مانند «امامزاده معصوم مراغهای»، «خانقاه»، «اجاق» و «اولیاء» نامیدهاند و مناطقی مانند «معبد»، «قبرستان»، «اصطبل»، «چله خانه» و یک محوطهٔ تاریخی دارد که بهنظر میرسد قبرستانی مربوط به عصر آهن است. این معبد در زیر یک گورستان تاریخی قرار داردو با خاکبرداری، بخشهایی از آن، خود را نمایان کرده، اما همچنان بخش عمدهای ازآن در زیر خاک قرار دارد.
ساعت آفتابی مراغه
ساعت آفتابی مراغه بزرگترین ساعت آفتابی کشور به شمار میرود و با همکاری مرکز تحقیقات نجوم و اختر فیزیک، سازمان میراث فرهنگی مراغه و سفارت فرانسه در ایران، در سال ۱۳۸۴ ساخته شده است. حدود هزار سال پیش، از گنبد سرخ مراغه برای سنجش تاریخ و زمان استفاده میشد و به همین دلیل نیز، ساعت آفتابی مراغه را در مجاورت آن ایجاد کردهاند. علاوه بر نشان دادن ساعت، این سازه علمی ماههای خورشیدی و میلادی را نیز نشان میدهد و خطای آن کمتر از یک ثانیه است.
جاذبههای طبیعی
کوه سهند قلهٔ جام و سهند، که به ترتیب دومین و سومین قلل بلند سهند میباشند در ۴۰ کیلومتری شمال مراغه قرار گرفتهاست؛ که سالانه عده زیادی برای فتح این قلل زیبا راهی مراغه میشوند
آبهای معدنی
در اطراف شهر مراغه و در مناطق روستایی آبهای گرم و سرد معدنی وجود دارند که مشهورترین آنها بدین شرحاند:
شور سو (آب شور)
در جنوب مراغه و در روستای ورجوی واقع است. آب این چشمه دارای مقدار فراوان گاز کربنیک است.
شور سو چایباغی (آب شور) این چشمه در حدود ۵/۷ کیلومتری جنوب مراغه و در نزدیکی دهکدهٔ زیبای چایباغی واقع شدهاست در این ناحیه درهای شرقی – غربی وجود دارد و رودخانه چکان پس از عبور از روستاهای تازه کند سفلی و علیا خود را به جوار شور سو رسانده و به طرف مغرب جریان مییابد. چشمهٔ آب معدنی شور در قسمت شمالی و کمی بالاتر از رودخانه قرار گرفتهاست. آب و گاز از قسمت شمالی این حوضچه خارج میشود و در قسمت غربی حوضچه مجرایی وجود دارد که زیادی آب حوضچه از آن خارج میشود وبر رودخانه میریزد. آبده این چشمه در حدود دو لیتر در ثانیهاست در آب این چشمه گاز کربنیک به مقدار فراوان یافت میشود و چون آب حوضچه را به هم بز نند در اثر گاز کربنیک سفید رنگ بهنظر میرسد. در چند متری شرقی چشمه آب شور مظهر وجود دارد و آب و گاز از شکاف سنگ خارج و مستقیماً بر رودخانه جریان مییابد؛ و این آب در ردیف آبهای معدنی بیکربناته کلسیک و منیزین گازدار و آهن دار سرد است. آب این چشمه معدنی، بهطور معجزه آسایی، درمان بیشتر بیماریهای پوستی از جمله حساسیتهای مخملی و… بیماریهای رماتیسم، زانو درد، همچنین آرام بخش بسیاری ار بیماریهای روانی و افسردگی محسوب میشود.
غار کبوتر (غار هامپوئیل)
غار کبوتر که با نام غار هامپوئیل نیز شناخته میشود، از جاذبههای طبیعی و جاهای دیدنی مراغه است و در فاصله ۱۵ کیلومتری شهر مراغه، در نزدیکی روستای تازه کند سفلی قرار دارد. به دلیل وجود تعداد زیادی از کبوتران وحشی در تالار ورودی، غار با این نام شهرت یافته است. هشت تالار در پنج طبقه، چندین دالان تو در تو و تعدادی چاه عمیق در این غار جای گرفتهاند و استالاکتیتها، استالاگمیتها، رسوبات آهکی و برکههای آب از ویژگیهای این غار شگرف هستند. پیمایش غار هامپوئیل نیازمند دانش و تجهیزات غارنوردی است.
چشمه گشایش
چشمههای معدنی دره گشایش علاوه بر طبیعت دیدنی آن به علت خواص شفابخشی که در مورد برخی امراض دارد به جاذبهای درمانی برای بهرهمندی گردشگران از خواص این آبها تبدیل شدهاست.
چشمههای آب معدنی از موهبتها و پدیدههای طبیعی است که میتوان از آنها در زمینه درمان جسم و از فضاهای طبیعی پیرامون آنها برای سلامت روان استفاده کرد. آب این چشمهها از لابه لای صخرههای سنگی این دره و از کف رودخانه با فشار خارج شده و به رودخانه مردق چای میریزد و از دیرباز ساکنان منطقه از این آبها برای درمان بعضی بیماریها به ویژه پوستی استفاده میکنند. هماکنون شهرت درمانی این آبها از منطقه مراغه فراتر رفته و گردشگران و علاقهمندان به طب سنتی، از آن استقبال زیادی میکنند بهطوریکه روز به روز بر اهمیت و ارزش آن در بین گردشگران افزوده میشود. دره گشایش در حد فاصل روستاهای گشایش و امیر واقع شده و کوههای سر به فلک کشیده صخرهای، آن را به آغوش کشیدهاند. طول این دره حدود شش کیلومتر بوده و رودخانه خروشان، چشمههای معدنی و مناظر بکر طبیعی و دیدنی، آذین بخش طول مسیر این دره است. وجود باغات و مزارع سرسبز پوشیده از درختان میوه در ابتدا و انتهای دره گشایش منظرهای دیدنی را برای گردشگران به تصویر میکشد و از دیرباز تاکنون این دره در بهار و تابستان با دامنی گسترده از گلهای رنگارنگ، صدای چهچهه پرندگان وحشی و بوی علوفههای معطر از علاقهمندان به طبیعت استقبال میکند. دره گشایش مراغه را میتوان نگینی بر نقاشی نگارنده طبیعت در این منطقه دانست و از دیدن مناظر طبیعی آن به عظمت خالق هستی پی برد.